23. KODEKS ROZWOJU PRZESTRZENNEGO

Miło mi zakomunikować Państwu, że prace twórców portalu Kontrurbanista  nad autorskim projektem regulacji prawnych obejmujących problematykę planowania przestrzennego, po ponad trzech latach zmagań z tą arcytrudną materią, w grudniu 2009 r. dobiegły końca.

Poglądy autorów na temat sposobu i zakresu niezbędnych zmian w prawie planistycznym zostały przedstawione szczegółowo w artykule:

Planowanie przestrzenne – o potrzebie i kierunkach zmian.

W Podsumowaniu pisaliśmy m.in.:

„(…) W polskiej rzeczywistości nietrudno dostrzec liczne skutki prowadzonej od dłuższego czasu nieracjonalnej polityki przestrzennej. Jej wyrazem są w szczególności: chaotyczna urbanizacja, rozpraszanie zabudowy, przypadkowe zainwestowanie, brak infrastruktury technicznej i komunikacyjnej. Wiele z powyższych zjawisk jest bezpośrednim skutkiem niedoskonałości przepisów zwłaszcza regulujących problematykę zagospodarowania przestrzennego.

W powyższym kontekście istotnego znaczenia nabiera rzeczowa debata publiczna – otwarta, odpolityczniona, oparta na rzetelnej diagnozie stanu istniejącego i wynikających z tej diagnozy potencjalnych kierunkach oraz zakresie zmian w prawie zagospodarowania przestrzennego.

Debata, w której lista uczestników odzwierciedli interdyscyplinarność problematyki zagospodarowania przestrzennego oraz różnorodność społecznej aktywności odwzorowanej w tej przestrzeni, natomiast wyrażone w tej debacie opinie, uwagi, postulaty i wnioski stanowić będą integralny składnik przyszłego konsensusu w zakresie stanowionego prawa zagospodarowania przestrzennego.

Pozostaje mieć nadzieję, że tekst niniejszy przyczyni się do ożywienia takiej dyskusji, w myśl horacjańskiej maksymy: dimidium facti, qui coepit, habet.”

Autorzy, podtrzymując wyrażoną wyżej nadzieję, zgodnie z zapowiedzią przedstawiają (kontr)projekt planistycznych rozwiązań ustawowych w ujęciu nie-resortowym, nie-izbowym, nie-grantowym, nie-samorządowym, nie-deweloperskim.

(Kontr)projekt ten, tworzący Kodeks rozwoju przestrzennego, składa się z projektów dwóch odrębnych ustaw:

- projektu ustawy o kształtowaniu polityki rozwoju przestrzennego,

- projektu ustawy :

  Prawo rozwoju przestrzennego.

KODEKS ROZWOJU PRZESTRZENNEGO - ogólne założenia ustaw

1. Ustawa o kształtowaniu polityki rozwoju przestrzennego (w opracowaniu)

2. Ustawa - Prawo rozwoju przestrzennego 

I. Kształtowanie polityki rozwoju przestrzennego (gminy, województwa, kraju)

Ustawa obejmująca problematykę polityk (tj. dotychczasowego studium gminy, planu zagospodarowania przestrzennego województwa i koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju):

1) zachowanie dotychczasowego, rzeczywistego dorobku planistycznego na poziomie kraju, województwa i gminy,

2) ustalenia koncepcji polityki rozwoju przestrzennego gminy ściśle wiążące przy sporządzaniu planów miejscowych w zakresie wskazanym w tej koncepcji (ustalenia „twarde”),

3) dostosowanie dotychczasowych studiów gminy do proponowanych nowych uregulowań prawnych na poziomie planu miejscowego, poprzez obowiązek wprowadzenia do ustaleń koncepcji polityki rozwoju przestrzennego gminy (bez zmiany treści tych ustaleń – w szybkiej uproszczonej procedurze) granic czterech typów obszarów w przestrzeni gminy:

a) zainwestowanego z zachowanym ładem przestrzennym;

b) zainwestowanego bez zachowania ładu przestrzennego;

c) wolnego od zabudowy – przeznaczonego do zainwestowania;

d) z zakazem zainwestowania;

4) jedna komisja planistyczna – neutralna, wojewódzka (działająca przy wojewodzie na potrzeby opracowań lokalnych i regionalnych);

5) obligatoryjna funkcja kontrurbanisty w procedurze sporządzania koncepcji polityki rozwoju przestrzennego gminy – działającego w interesie ładu przestrzennego i w imieniu ogółu mieszkańców gminy;

6) dwie obowiązkowe dyskusje publiczne: przed sporządzeniem koncepcji polityki rozwoju przestrzennego gminy i po sporządzeniu tej koncepcji.

II. Prawo rozwoju przestrzennego

Ustawa obejmująca problematykę ustalania przeznaczenia oraz warunków zabudowy i zagospodarowania terenu (t.j. dotychczasowych miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu):

1) merytoryczne i formalnoprawne ujednolicenie reguł tworzenia prawa miejscowego w zakresie zagospodarowania przestrzennego – wprowadzenie przejrzystości w obowiązujących przepisach odnoszących się do tej problematyki,

2) ukierunkowanie na przywrócenie i utrwalenie ładu przestrzennego,

3) całkowite odejście od stanowienia prawa miejscowego w trybie decyzji administracyjnych (o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu),

4) nadanie pracom przygotowawczym poprzedzającym uchwałę intencyjną statusu prac planistycznych z obowiązkowym udziałem urbanisty (uzupełnienie tego ważnego etapu procedury planistycznej poprzez przyporządkowanie indywidualnej odpowiedzialności),

5) przywrócenie partycypacji społecznej – także przed uchwałą intencyjną,

6) uzyskiwanie wymaganych zgód na zmianę przeznaczenia – przed uchwałą intencyjną,

7) trzy procedury lokalizacji inwestycji:

a) na podstawie sporządzanych obligatoryjnie planów miejscowych – w trybie miejscowego planu lokalizacyjnego (ponadlokalne cele publiczne oraz społeczne budownictwo mieszkaniowe),

b) na podstawie sporządzanych obligatoryjnie planów miejscowych – w trybie miejscowego planu uproszczonego (wszystkie typy inwestycji realizowanych na obszarach, które w polityce rozwoju przestrzennego zdefiniowano jako „zainwestowane z zachowaniem ładu przestrzennego”),

c) na podstawie planów miejscowych sporządzanych nieobligatoryjnie w pełnej procedurze wg prowadzonej przez gminę polityki przestrzennej (lokalne cele publiczne na obszarze całej gminy; inwestycje niepubliczne na terenach „zainwestowanych bez zachowanego ładu przestrzennego” i na terenach przeznaczonych do zainwestowania),

8) ustalenie procedur planistycznych ze ścisłymi regułami czasowymi i ścisłym określeniem odpowiedzialności,

9) kary finansowe za przedłużenie procedur planistycznych,

10) wprowadzenie do procedury planistycznej funkcji kontrurbanisty, jako reprezentanta określonej grupy mieszkańców,

11) wprowadzenie szczegółowego katalogu typów ustaleń planistycznych,

12) wprowadzenie ujednoliconych kodów planistycznych i umieszczenie ich w ustawie,

13) określenie szczegółowych wymogów w zakresie ustaleń tekstowych planu miejscowego,

14) określenie szczegółowych wymogów w zakresie ustaleń rysunkowych planu miejscowego,

15) szczegółowe zdefiniowanie (słowniczek) pojęć zastosowanych w ustawie,

16) wprowadzenie zasady bieżącej weryfikacji zgodności z prawem koncepcji polityki przestrzennej gminy i ustalenie procedur tej weryfikacji,

17) sporządzanie przez samorząd gminny planów miejscowych także na terenach zamkniętych,

18) wprowadzenie zasady obowiązkowego udziału organów uzgadniających w procedurze planistycznej – wyrażanie stanowiska w formie pisemnej i bezwarunkowej,

19) umieszczenie przepisów dotychczasowych rozporządzeń wykonawczych bezpośrednio w ustawie,

20) ograniczenie w procedurach planistycznych „uznaniowości urzędniczej” przez usunięcie elementów o charakterze reglamentacyjnym („czy?”) i wprowadzenie elementów usprawniających („jak?”) oraz szczegółowe ich zdefiniowanie,

21) przesunięcie do etapu wstępnego (poprzedzającego uchwałę intencyjną i obligatoryjnie kontrolowanego przez organy nadzoru), następujących elementów dotychczasowych procedur:

a) składania wniosków do planu,

b) analizy złożonych wniosków,

c) opracowywania wariantów rozwiązań planistycznych,

d) dyskusji publicznej na temat opracowanych wariantów rozwiązań planistycznych,

e) zgody na zmianę przeznaczenia,

22) zwiększenie odpowiedzialności za jakość kreowanej przestrzeni podmiotów przygotowanych do tej kreacji ex officio (samorządów gminnych, organów zobowiązanych do współpracy i urbanistów), poprzez szczegółowe rozpisanie indywidualnej odpowiedzialności za poszczególne etapy procedury planistycznej,

23) przywrócenie ochrony własności i prawa właścicieli do ochrony interesu prawnego w procedurach planistycznych,

24) jednoznaczne i czytelne określenie relacji: interes społeczny – interes indywidualny.

W przypadku zainteresowania opracowaniem deklarujemy możliwość ściślejszej współpracy, w tym udostępnienie całości projektu Kodeksu.